ENOTHTA  14.  Πάσχα

Mεγάλη Παρασκευή

Aι γενεαί πάσαι

ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

      Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η πένθιμη ημέρα της χριστιανοσύνης, λόγω της σταύρωσης του Χριστού

        Την κορύφωση του Θείου Δράματος βιώνουν εκατομμύρια Ορθοδόξων χριστιανών ανά τον κόσμο. Ο Ιησούς Χριστός οδηγείται στο σταυρό. Οι πιστοί θρηνούν. Ο Χριστός αποκαθηλώνεται και τοποθετείται στον Επιτάφιο.

          Όλη την ημέρα οι καμπάνες χτυπούν πένθιμα σε όλη την Ελλάδα και παραδοσιακά απαγορεύεται πάσα εργασία.

            Το πρωί γίνεται ο στολισμός του Επιταφίου. Αρχικά ψάλλονται οι Μεγάλες Ώρες, που περιέχουν ψαλμούς, τροπάρια, Αποστόλους, Ευαγγέλια και Ευχές. Στη συνέχεια ψάλλεται ο Εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής και γίνεται η Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου. Ακολούθως, τοποθετείται στο Ιερό Κουβούκλιο ένα ύφασμα πάνω στο οποίο έχει κεντηθεί ή ζωγραφιστεί ο Κύριος. Το ύφασμα αυτό λέγεται Επιτάφιο.

            Το απόγευμα θα ψαλεί σε όλες τις εκκλησίες ο όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου. Η εκκλησία έχει αποδώσει σε ύμνους εξαιρετικής αισθητικής την ταφή του Χριστού και τον θρήνο της Παναγίας.

          Κατά τη διάρκεια της ακολουθίας ψάλλονται σε τρεις στάσεις (μέρη) τα λεγόμενα Εγκώμια, μικρά τροπάρια πολύ αγαπητά στο λαό, αγνώστου ποιητή. Τα πιο γνωστά:

 «Η ζωή εν τάφω…»

«Άξιον εστί μεγαλύνειν…»

«Αι γενεαί πάσαι…»

«Ω γλυκύ μου Έαρ…»

         Στη συνέχεια γίνεται η Περιφορά του Επιταφίου, εκτός του ναού και στα όρια της Ενορίας.

&&&&&&&&&&&&&&&&

Επιτάφιος θρήνος 

Η εκκλησιαστική ποίηση στη δύση του βίου της μας χάρισε μερικές ωραίες αναλαμπές. Δεν ξέρουμε πότε ακριβώς γράφτηκαν τα τρία ποιήματα του Επιτάφιου θρήνου που ψέλνονται το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής στις εκκλησίες. Η απουσία τους όμως από παλιότερα λειτουργικά βιβλία, μας πείθει πως είναι γέννημα των τελευταίων χρόνων του Βυζαντίου. Ο άγνωστος ή οι άγνωστοι ποιητές τους συνεχίζουν μ’ αυτά τις καλύτερες παραδόσεις των παλιών μεγάλων υμνωδών.

Ο Επιτάφιος Θρήνος, με τις έξοχες ποιητικές του εικόνες, τον παλμό και το πάθος του, προκαλεί ακόμα ρίγη συγκίνησης στους ακροατές.

&&&&&&&&&&&&&&&&

Εγκώμια Μ. Παρασκευής

Τα Εγκώμια στη βυζαντινή υμνολογία είναι ειδικά τροπάρια που ψάλλονται κατά τον όρθρο του Μεγάλου Σαββάτου. Κατά την τελετουργία ψάλλονται το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, εντός των ναών, λίγο πριν την εκφορά του Επιταφίου, όπου μερικά εξ αυτών και επαναλαμβάνονται κατά την εκφορά.

Πρόκειται για 185 σύντομα τροπάρια που παρεμβάλλονται μετά τον 118ο ψαλμό, (ψαλμό του Αμώμου) ακολουθώντας σε τρεις στάσεις.

Η πρώτη στάση σε ήχο πλάγιο α΄ αρχίζει με το εγκώμιο

«Η ζωή εν τάφω, κατετέθης, Χριστέ…».

Η δεύτερη στάση σε ήχο πλάγιο α΄ αρχίζει με το εγκώμιο

«Άξιον εστί μεγαλύνειν σε τον Ζωοδότην…» και

Η τρίτη στάση σε ήχο γ΄ αρχίζει με το εγκώμιο

«Αι γενεαί πάσαι ύμνον τη ταφή Σου προσφέρουσι, Χριστέ μου».

Και οι τρεις παραπάνω στάσεις καταλήγουν με το ίδιο εγκώμιο με το οποίο ξεκινούν ενώ ο ιερέας ή αρχιερέας που λειτουργεί θυμιατίζει τον επιτάφιο και από τις τέσσερις πλευρές του. Στη συνέχεια ακολουθούν ευλογητάρια και στιχηρά ιδιόμελα.

Ιστορικά αποδίδονται κυρίως ως λαϊκής έμπνευσης δημιουργήματα που φέρονται σε κώδικες με διάφορες παραλλαγές.

&&&&&&&&&&&&&&&

Η ζωή εν τάφω, κατετέθης, Χριστέ..

Στάσις πρώτη

Η ζωή εν τάφω/ κατετέθης, Χριστέ

και αγγέλων στρατιαί εξεπλήττοντο

συγκατάβασιν δοξάζουσαι την σην.

 

Η ζωή πώς θνήσκεις;/ πώς και τάφω οικείς;

του θανάτου το βασίλειον λύεις δε

και του Άδου τους νεκρούς εξανιστάς.

 

Μεγαλύνομέν σε/ Ιησού βασιλεύ

και τιμώμεν την ταφή και τα πάθη σου

δι ων έσωσας ημάς εκ της φθοράς.

 

Μέτρα γης ο στήσας,/ εν σμικρώ κατοικείς

Ιησού Παμβασιλεύ, τάφω σήμερον

Εκ μνημάτων τους θανόντας ανιστών.

 

Ιησού Χριστέ μου/ Βασιλεύ του παντός

τι ζητών τοις εν τω Άδη ελήλυθας;

ή το γένος απολύσαι των βροτών.

…………………………………………………………

&&&&&&&&&&&&&&&&

Άξιον εστί μεγαλύνειν…

Στάσις Δευτέρα

Άξιον εστί/ μεγαλύνει σε τον Ζωοδότην

τον εν τω Σταυρώ τας χείρας εκτείναντα

και συντρίψαντα το κράτος του εχθρού.

 

Άξιον εστί/ μεγαλύνειν σε των πάντων Κτίστην.

Τοις γαρ σοις, Χριστέ, παθήμασιν έσχομεν

την απάθειαν, ρυσθέντες της φθοράς.

 

Έφριξεν η γη/ και ο ήλιος, ιδών εκρύβη,

Σε το ανεσπέρου δόξης απαύγασμα

Εν σαρκί δύον νεκρώσει θεϊκή. […]

 

Θρήνον ιερόν/ δεύτε άσωμεν Χριστώ θανόντι

ως τα μυροφόρα Χαίρετε γύναια

ακουσόμεθα Ελλήνων γενεαί […]

 

Άδου μεν ταφείς,/ τα βασίλεια Χριστέ, συντρίβεις

τεθνεώς τε κτείνεις θάνατον, άτρωτος

και τους θέλουσι δωρείσαι την ζωήν. […]

 

Μύροις σε, Χριστέ,/ ο Νικόδημος και ο Ευσχήμων

εν καινώ μνημείω νυν περιστείλαντες

ομού φρίξον, ανεβόων, πάσα η γη! […]

 

Έδυς, φωτουργέ, και συνέδυ σοι το φως ηλίου,

υπό τρόμου δε η Κτίσις ωδίνουσα,

των απάντων Σε κηρύττει Ποιητήν.

&&&&&&&&&&&&&&&&&

Ω, Γλυκύ Μου Έαρ

Στάσις Τρίτη

Αι γενεαί πάσαι/ ύμνον τη ταφή σου

προσφέρουσι, Χριστέ μου.

 

Καθελών του ξύλου,/ ο Αριμαθείας

εν τάφω σε κηδεύει.

 

Μυροφόροι ήλθον/ μύρα σοι, Χριστέ μου,

κομίζουσαι προφρόνως.

 

Δεύρο, πάσα κτίσις,/ ύμνους εξοδίους

προσοίσωμεν τω Κτίστη.

 

Ως νεκρόν τον ζώντα/ συν μυροφόρος πάντες

μυρίσωμεν εμφρόνως. […]

 

Ζωοδότα Σώτερ,/ δόξα σου τω κράτει,

τον Άδη κατελθόντι.

 

Ύπτιον ορώσα/ η Πάναγνός σε, Λόγε,

μητροπρεπώς εθρήνει.

 

Ω γλυκύ μου έαρ/ γλυκύτατόν μου τέκνον,

πού έδυ σου το κάλλος; […]

&&&&&&&&&&&&&&&&

Η λέξη μυροφόρα,…

Γράψε στο Ηλεκτρονικό λεξικό το λήμμα: μυροφόρα,…

Πάτησε Αναζήτηση

Πάτησε στην εικόνα

ΠΗΓΗ – ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

&&&&&&&&&&&&&&&&&

Οι συνώνυμες και αντίθετες  λέξεις :

σπλαχνίσου, στενάζει, σπαραχτικά,…

Γράψε στο Ηλεκτρονικό λεξικό τις λέξεις.

Πάτησε Αναζήτηση

Πάτησε στην εικόνα

Το Λεξισκόπιο είναι ένα σύνθετο γλωσσικό εργαλείο, το οποίο παρέχει πληροφορίες για μια νεοελληνική λέξη ή φράση, συνδυάζοντας τη λειτουργικότητα του Συλλαβιστή, του Ορθογράφου, του Λημματοποιητή, του Μορφολογικού Λεξικού και τουΘησαυρού Συνωνύμων-Αντιθέτων της Neurolingo

ΠΗΓΗ – ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

&&&&&&&&&&&&&&&&

Εγκώμια Μ. Παρασκευής

Πάτησε στην εικόνα

ΠΗΓΗ – ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

&&&&&&&&&&&&&&&

ΛΥΣΕΙΣ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Βιβλίο Μαθητή

©taexeiola

Πάτησε στην εικόνα

ΠΗΓΗ -ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

&&&&&&&&&&&&&&&&